Polen - Oderdelta en Duitsland – Havelland(Agro Natura) week 42 - 2024

Door: reisleider Henk de Lange

Alle foto's zijn van Henk de Lange tenzij anders vermeld!

Maandag 14 oktober
Om 7:45 vertrekken we met de minibus bij mijn huis vandaan. Gisteren heeft Rikus(eigenaar Agro Natura) het busje al bij mij gebracht. Hiltje Kamminga gaat mee als stagiair, zodat zij zelf de reis volgens jaar kan begeleiden. Daarnaast stappen nog twee andere deelnemers hier al in die ook in Groningen wonen.

En zo komen we tegen half 10 aan in Deventer, waar de volgende drie deelnemers instappen. Na een kop koffie rijden we tegen 10 uur weg en pikken vervolgens vlak voor de Duitse grens de laatste twee deelnemers op die net over de grens in Duitsland wonen.

Met in totaal 9 personen rijden we in drie etappes door naar onze accommodatie middenin het bos in Polen. Onderweg al de eerste Rode Wouw en Bonte Kraaien. De eerste groepen Kraanvogels zijn vlak bij onze laatste stop op de velden te zien. Even na 18 uur komen we aan bij de accommodatie en brengen onze spullen op de kamers. Daarna kunnen we om 19 uur aanschuiven voor de maaltijd. Buiten hoor je al de hele tijd Kolganzen overvliegen, dat gaat tot ver in de nacht zo door.

Dinsdag 15 oktober

Om 7 uur hebben we afgesproken voor het ontbijt. Tegelijk maken we daarbij ook onze lunchpakketjes klaar zodat we de hele dag op pad kunnen. Gisteren heb ik al contact gehad met de schipper en we hebben we om 9 uur afgesproken in het haventje van Stepnica. Het weer voor deze week ziet er goed uit volgens de voorspellingen, droog en zonnig weer. En zo is het ook vandaag, nog wel een beetje fris, een beetje wind en blauwe lucht met een zonnetje!

Om 8 uur vertrekken we met de bus naar Stepnica en rijden daarbij over een mooi bospad heel rustig door het bos heen. We hopen natuurlijk in de ochtend wat mooie dieren te zien. Vlak voor het instappen horen we al een paar keer de Zwarte Specht roepen en iemand heeft de Groene Specht ook horen roepen. Na een paar honderd meter zien we een groep van acht Edelherten aan de bosrand staan. Ze zien ons ook en verdwijnen al snel tussen de bomen door het bos in.

Acht Edelherten rennen weg in de mist

We rijden iets verder en zien in de verte, achteraan een open vlakte weer een groep Edelherten in de mist staan, omdat we nog ver weg staan denk ik iets dichterbij te rijden, maar helaas ook op zo’n afstand gaan deze er vandoor. Ik kan nog net een paar foto’s maken, maar prachtig was het wel. In de vier jaar dat ik hier kom heb ik ze hier nog niet eerder zo gezien.

Verschillende Reeën in de vroege ochtend

Verder is het vrij rustig en zien we op dit moment weinig vogels. Op het laatste stukje in het bos staan drie Reeën aan de kant van het bospad, heel mooi tussen al die herfstkleuren!

Zwarte Roodstaart, Dodaars en een van de twee bootjes

We komen op tijd aan bij het haventje en de schipper is er zelfs nog niet eens 😊. Op het hek scharrelt een Zwarte Roodstaart rond. Als de schipper er is verdelen we ons over de twee bootjes, vier bij de schipper in en vijf bij zijn zoon. Vol verwachting varen we de haven uit waar veel meeuwen en Wilde Eenden ons vanaf de kant uitzwaaien.

Aalscholver, Knobbelzwanen, Grote Zilverreiger en Blauwe Reiger 

In het haventje zelf zwemt ook een Dodaars tussen de bootjes. Vol spanning varen we de Oder op. Langs de oevers zitten in de kale bomen veel Aalscholvers en Blauwe Reigers. Een groep Knobbelzwanen vliegt op een gegeven moment op en landt een stuk verder weer in het water.

Boven: Zilvermeeuw, Stormmeeuw, Kokmeeuw en geringe Pontische Meeuw (PH29) Onder:  2 x Pontische Meeuw en rechts Zilvermeeuw

De schipper gooit af en toe een klein visje achter zijn boot, waardoor we gedurende de boottocht van drie uur de nodige meeuwen achter de boot aan hebben vliegen. De fotografen onder ons schieten de nodige plaatjes omdat de hoofdrolspeler zich nog even niet laat zien. Er vliegen Kokmeeuw, Stormmeeuw, Zilvermeeuw, Pontische Meeuw, Geelpootmeeuw en Grote Mantelmeeuwen achter ons aan. 

Ik heb twee geringde Pontische Meeuwen gefotografeerd, P_H29 en PUHP. Na het melden van de ringen blijkt dat vogel P_H29 hier ook in de buurt (38km) geringd is in 2018, zie hier ->P_H29Yellow.pdf

De andere vogel PUHP is zelfs 1296 km van hier geringd in de Oekraïne bij Tsjerkasy, zo'n 200 km van Kiev in 2010, 14 jaar oud.  De vogel is door de jaren heen veel gemeld uit Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Polen. Zie hier ->PUHPYellow.pdf

Om 9:10 komt de eerste Zeearend kijken, een juveniel maar hij vliegt weer door. En zo volgen er nog een paar het eerste uur, maar zoals vissers altijd zeggen “het wil nog niet echt bijten”. Ze komen wel telkens kijken, vliegen een paar rondjes om onze bootjes en vliegen weer naar de oevers en gaan in een boom zitten. Pas tegen 10 uur komt een volwassen Zeearend zijn eerste vis pakken.

Ik had de deelnemers al gezegd dat hij heel snel beneden is op het moment dat je ziet dat hij de prooi in zicht heeft. En zo gaat het ook, als je de Zeearend wilt fotograferen en je hebt hem niet goed in je “zoekertje” gaat die te snel om hem er in te krijgen en vliegt die er vervolgens al weer met een vis vandoor 😉, te laat. Het blijft bovenal een spektakel op zich als je het ziet en we genieten met volle teugen!

Ook de concurrentie laat zich zien, soms zelfs twee of drie Zeearenden bij elkaar. Soms zie je dat er eentje achtervolgt wordt als die een vis heeft gepakt. Langs de kant zien we ook een aantal Raven.

Groepje Kieviten, Grote Zilverreiger en Torenvalk

We varen een dode arm van de Oder in en daar zit ook een Zeearend in de bomen en vliegt er een Torenvalk voorbij. In het begin schiet er nog een Dodaars weg. Op de plek waar we keren zit een Grote zilverreiger in een kale boom. Als we weer uit de dode arm varen zie ik een stuk voor ons per toeval een IJsvogel vlak boven het water voor ons langs vliegen, helaas in het riet niet terug te vinden.

Verschillende Zeearenden in de eerste 1,5 uur!

We varen nog een heel stuk langs de oostkant van de Oder en daarbij komt de een na de andere Zeearend langs en duikt af en toe op de vis. Een groepje Kieviten steekt de Oder over en ook een groep Kramsvogels vliegt naar de overkant.

Grotere boten varen voorbij, Blauwe Reiger en Aalscholvers in de bomen voor kunstmestfabriek

We steken over tegenover een gigantische Kunstmestfabriek en varen daar om een eilandje heen en dan langs de westkant terug. Aalscholvers, Blauwe en Grote Zilverreigers zitten in de bomen.

Zeearendnest, Grote Zilverreigers met inzet Klapekster(bewijsplaatje), Vos met wond op de rug en Raaf

De schipper laat ons een heel groot Zeearendnest zien. Een hele linie van honderden Aalscholvers zien we gezamenlijk vissen door ze op te jagen. Daarachter vliegen een aantal Grote Zilverreigers die ervan profiteren. Iedere vis die de Aalscholvers ontsnapt proberen zij dan nog te pakken. Een muur van puntige snavels dus lastig voor de vissen om daaraan te ontsnappen.

Aalscholvers in vislinie

Langs de kant op de stenen staat een Vos ons aan te kijken, die blijft behoorlijk lang staan, voordat die weg loopt het riet in. Op de foto’s is te zien dat die op de rug gewond is. Een klein stukje verder wordt een Klapekster gezien, hij gaat ver weg zitten, de andere boot vaart te dicht op het riet waardoor zij hem niet kunnen zien.

Tegelijkertijd duikt achter ons uit het niets een Rode Wouw op. Hij duikt af en toe naar beneden, waar die nou precies op uit is me nog een raadsel. Een paar minuten later laat de Rode Wouw zich nog even beter zien zodat iedereen die mooi kan bekijken. Zelf heb ik er hier ook nog nooit een gezien op de Oder.

Brilduikers tussen de Kuifeenden

Aan deze kant van de Oder ook veel Futen langs de kant in winterkleed(wit) en steekt er een vlotje Meerkoeten over. Ver voor ons uit vliegen een groot aantal Brilduikers telkens verder van ons weg. Op de foto kan ik mannetjes Brilduikers ontdekken, maar met de verrekijker is het nog heel erg lastig.

Aaalscholver heeft net een dikke vis ingeslikt! en de Rode Wouw vliegt rondjes achter ons

Zeearenden en de ene Rode Wouw laten zich goed zien achter de bootjes. En zo kunnen we nog weer genieten van duikende Zeearenden! Een van de vissen wordt door een Aalscholver ingeslikt, je ziet de vis in de dikke hals zitten, hoop maar niet dat die zich daarin verslikt heeft.

Schipper houdt vis omhoog, kijken of  de meeuwen het aandurven Foto's @Juranca Herlaar

Langs de kant honderden eenden, o.a. Kuifeenden, Brilduikers en Tafeleenden. Als we weer oversteken richting Stepnica komt er een grote groep Veldleeuweriken laag over het water langsvliegen de andere kant op, wel ver weg. In eerste instantie dacht ik aan Kemphanen, maar op de foto zijn het dus Veldleeuweriken.

De groep Veldleeuweriken die over het water vliegen op trek!

In de oversteek komen weer veel Zeearenden langs! Op het hoogtepunt waren het zelfs zes tegelijk. En nu willen ze wel toe happen. De een na de ander komt zo een vis ophalen en wij genieten van dit prachtige spektakel! Soms mist er eentje de vis en doet een extra rondje en gaat er in de tweede poging mee vandoor.

Nog een paar Zeearenden langs de andere kant van de Oder

En rond 12 uur varen we de haven weer binnen en zijn onder de indruk van de boottocht met de Zeearenden, geweldig vond iedereen het! We bedanken de schipper en zijn zoon en de laatste Zeearend komt om half een nog even kijken als we instappen in de bus en vervolgens gaan we naar ons tweede doel van vandaag.

Czarnocin

Rond 13 uur komen we aan bij Czarnocin waar we in een overkapping eerst onze lunch nuttigen. We gaan hier een stuk over de dijk heen en weer lopen ca. 6 km. Nu stond er ook een bord dat de dijk voor doorgang is afgesloten in verband met hoog water. Maar Reinier de gids van verleden week zei al dat het water niet meer zo hoog stond en je er best kon lopen. Per toeval komt er een van de rangers net aanrijden, hij herkent me nog van andere keren en ik vraag toch voor de zekerheid of we daar heen mogen lopen en dat mag. De borden staan er dan nog wel, maar hij vindt ook dat ze wel weggehaald mogen worden, maar gaat daar niet over. De Kolganzen vliegen nog steeds massaal over, de een na de andere V-formatie trekt vandaag voorbij!

De Kolganzen en ook enkele Brandganzen zijn op trek!, Grote Zilverreiger boven het riet

Een Tjiftjaf roept er en Vinken zitten in de bomen. Twee Buizerds roepen naar elkaar en vliegen van ons weg over het open veld. Even verderop horen en zien we een aantal "tsjakkende" Kramsvogels er vandoor gaan. In de rietkragen zien we een paar Roodborsttapuiten en ook Baardmannetjes worden gehoord. Ook wordt een vrouw Blauwe Kiekendief kort gezien.

Erg veel Kuifeenden op de Oder 

Op het water van de Oder zit over vele honderden meters uitgestrekt een hele strook eenden, voornamelijk Kuifeenden, maar er zitten ook enkele Brilduikers tussen. Dichter bij het riet ook Dodaars. En dan ontdekt een van de deelnemers een bijzondere Fuut, het is een Roodhalsfuut in winterkleed, deze zwemt vlak voor de meer dan zeker duizend Kuifeenden.

Grote Zilverreigers

Een groep Grote Zilverreigers trekt voorbij boven de Oder. Veel sporen van Wilde Zwijnen en hier en daar een Otter uittreedplaats is er te zien. Ook wordt er weer een Klapekster door de voorsten van de groep gezien. Uit een boom komt een merkwaardig “dreigend” geluid, mogelijk van een marterachtige, maar er komt niets tevoorschijn.

Vier reebruine ogen kijken ons aan! De Reeën lopen er na een tijdje vandoor. 

Tussen de Grauwe, Kol- en Brandganzen gaan er twee Reeën vandoor. Helemaal achteraan kijk je over een plas heen en daar zitten Smienten, Kuifeenden, Dodaars, Futen , Wintertalingen en Krakeenden.

Opvliegende Grauwe, Kol- en Brandganzen door veldwerkzaamheden van de boeren

Af en toe gaat alles op de vleugels omdat ze op het land bezig zijn met hooien. De Konikpaarden staan allemaal onder de bomen bij elkaar. In de bosjes foerageren Vinken, Groenlingen en de Sijsjes houden het bij de elzenproppen.

Roodborsttapuit(vrouw), Groenling, Sijs en Buizerd op hooibaal.

Een Buizerd staat op een hooibaal en Bonte Kraaien vliegen er rond, ook een Raaf laat zich nog even horen en zien. Het is tijd om weer in de bus te stappen na deze mooie wandeling langs de Oder. 

Bomen met Maretak (een halfparasiet) (foto @Juranca Herlaar), en laatste stukje terug lopen 

En als het vijf uur is rijden we terug naar onze accommodatie, weer via het bos, waar wij vanochtend een van de eersten waren die er langs reden. Een paar honderd meter voordat we bij de accommodatie zijn, zien we een jager in zo’n hoogzit klimmen, en waar vervolgen vlakbij uit de bomen een volwassen Zeearend wegvliegt, dus ze zitten gewoon middenin het bos! Bij de accommodatie zien we nog Staartmees, Witkopstaartmees en Zanglijster. Ook een Dwergvleermuis wordt vliegend gezien.

Tijdens de maaltijd kijken we terug op een prachtige dag, met als hoogtepunt de Zeearenden! En als we de lijst opmaken komen we op 63 soorten voor vandaag.

Woensdag 16 oktober

Na het ontbijt hebben we alles weer ingepakt en loop ik een klein stukje mee met de groep die in aanwijzingen geef waar ze heen moeten lopen. Aan het eind van het pad pik ik ze dan weer op waarna we verder rijden naar onze tweede accommodatie in Duitsland.

En zo wandelen we het pad af tot aan de plassen aan het begin van het bos

Er vliegen weer, of nog steeds, Kolganzen over op trek, naar Nederland wellicht? Een Grauwe Vliegenvanger is nog niet weggetrokken en zit bovenin een dennenboom. Ook wordt er een Boomkruiper of Taigaboomkruiper gehoord, ze zitten hier beide en een Goudhaantje. Ook Boomleeuweriken laten zich horen, zelf zie ik er nog eentje overvliegen.

Zelf rij ik daarna een stukje door het bos, ook even langs de plek waar we gisterochtend de Edelherten zagen, maar nu helaas geen eentje. De laatste paar honderd meter van het bospad is vrij uitdagend, blij dat ik er alleen in zit nu. Door de nattigheid van de laatste tijd is het nogal modderig hier en daar met kuilen, plekken waar je niet met een volle bus wilt stil vallen 😉.

Groepje Edelherten steekt veld over

100 meter voordat ik weer op het goede pad kom waar ik moet wachten op de deelnemers, zie ik op een veldje nog een groepje Edelherten voorbij rennen. Ze komen van een voederplek die hier langs het pad staat, waar ze vaak hooi of gras in stoppen.

Spreeuw in het eerste zonnetje, Pimpelmees, Grote Bonte Specht en Zwarte Specht

Als ik uitstap zie ik ze nog niet aankomen. Ik loop ze een stukje tegemoet, eerst zie ik een Goudvink man en daarna een Zwarte Mees. Van de Bevers die hier ook zitten niets te zien, maar die zullen wel in de burcht zitten nu op dit uur van de dag. Er vliegt wel een Zwarte Specht al roepend rond, hij gaat er even goed voor zitten. Ik zie de deelnemers al aankomen, maar zij hebben de Zwarte Specht niet gehoord, terwijl die best hard riep. De deelnemers hebben nog een Kuifmees en Glanskop waargenomen.

En zo stappen we in en gaan aan de route naar Havelland beginnen.  315 km met onderweg een aantal stops, waarbij Linum ook een hoogtepunt moet gaan worden met de Kraanvogels die daar gaan slapen.

Aussichtsturm Mescherin

De eerst stop is bij Aussichtsturm Mescherin, daar komen we iets na 10 uur aan. Zelf blijf ik bij de bus in de buurt en loop mee tot aan de brug, de andere deelnemers lopen naar de fraaie uitkijktoren toe. Vanuit de toren is de Oder mooi te bekijken en een natuurgebied dat aan de andere kant van de dijk ligt.

Aussichtsturm Mescherin met uitzicht over de Oder en een nat natuurgebied buiten de Oder

In de bomen zit een aantal Houtduiven en op de plasjes die je ziet vanaf de toren Grote Zilverreigers en wat eenden soorten. Op de Oder Aalscholvers die hun veren drogen en een Blauwe Reiger.

Geelgors bij de bus, Buizerd en langsvliegende Kraanvogels

Ik ben al weer terug gelopen naar de bus en hoor van verre Kraanvogels aan komen vliegen. Ren toch maar weer even naar de brug toe, en daar zie ik inderdaad tientallen Kraanvogels druk trompetterend in verschillende groepen de west Oder over steken. De grens ligt ook bij deze rivier, die hier op deze plek in het midden van de Oder bevindt.

De groepjes vallen uiteen, en een paar groepjes komt richting onze kant op vliegen, die we vervolgens mooi kunnen zien. In het struikje naast de bus zit een Geelgors. We rijden weer door en onderweg hier en daar al mooie groepen Kraanvogels op de velden, wel allemaal op plekken waar ik niet mag stoppen helaas.

Blumberger Mühle

Anderhalf uur later komen we aan bij de visvijvers van “Blumberger Mühle”. We kijken eerst in het bezoekerscentrum waar we ook meteen van het toilet gebruik kunnen maken. Daarna rijden we een stukje door en stoppen naast een zitje wat lijkt op een bushalte maar het niet is 😉. In een plas die we voorbij rijden zitten een tiental Grote Zilverreigers, enkele Blauwe Reigers en Kokmeeuwen.

Juveniele Zeearend met inzet Rode Wouw, Smienten en Blauwe en Grote Zilverreigers op zoek naar vis

Bij de “bushalte” eten we eerst onze broodjes op, althans dat is de bedoeling. Eerst komt er al een juveniele Zeearend over vliegen, daarna nog eentje en in de verte komt er een Rode Wouw langs. Ook vliegt er een IJsvogel langs en scheert over het dijkje. En daarna eindelijk aan de koffie met brood. Totaal zitten er in ieder geval drie Zeearenden.

Wandelen tussen de verschillende visvijvers, en de Grote Zilverreigers vechten om een goede visplek!

Na de lunch lopen de deelnemers het pad af naar achteren toe waarbij ze aan beide kanten plasjes zien waar van alles op kan zitten. Hiltje, de stagiair komt iets eerder terug zodat ik zelf ook nog even snel kan kijken. Een groep Holenduiven trekt ondertussen over.

Grote Zaagbekken en Aalscholvers

Op een plasje links zitten naast veel Aalscholvers en Smienten ook een aantal Grote Zaagbekken. En als je door een klein bosje loopt zitten er op de plassen daarachter rechts ook weer veel Grote Zilver Reigers.

Twee volwassen Zeearenden

Maar het mooist hier zijn de twee volwassen Zeearenden die daar zitten een man en een vrouw, goed te zien nu aan het grootte verschil.

Tientallen Grote Zilverreigers en enkele Blauwe Reigers

Er zitten ook veel Kieviten, een paar Bonte Strandlopers en slecht één Kemphaan wordt ontdekt. In de modder bij de bus is een mooi Beverprent goed te zien. Wintertaling, Wilde Eend, Krakeend, Kuifeend, Bergeend en Brilduiker zijn hier ook te zien. Ook wordt er een Waterral gehoord. En na deze mooie plek gaan we rond half drie weer verder met de route.

Grimnitzsee

Een half uurtje rijden verder komen we aan bij de Grimnitzsee, en beklimmen hier de uitkijktoren, althans dat waren we van plan. Maar als we er net heen lopen vallen we met de neus in de boter, Een Zeearend is net aan het jagen en probeert een prooi te pakken.

We zien alles gebeuren, de eerste keer mislukt het en dan na een rondje duikt die nogmaals en nu is het wel raak, hij heeft de prooi te pakken. Maar nu beginnen de problemen! De Zeearend lukt het niet om met de prooi weer op te stijgen, en zo begint voor hem een uitputtingsslag om met de prooi in de poten ergens aan wal te komen. Nu ligt er op de route naar de kant een steen in het water waar die heen probeert te komen. Het duurt een kwartier voordat die eindelijk die steen bereikt. Daar klimt die dan op en kan eventjes bijkomen.

Compilatie van beelden van de Zeearend, die naar een eilandje zwemt, soms net boven blijft en daarna de prooi deelt

De prooi blijkt een Aalscholver, ja die zou wel wat tegengesparteld hebben om zo te eindigen. Het was best wel spannend allemaal om dat zo mee te maken en te zien, geweldig! En een paar minuten later staan ze al met zijn tweeën op de steen te eten. Even daarna vergezeld een stoere Bonte Kraai de twee Zeearenden.

Kijken naar de zwemmende Zeearend!, vlotje Meerkoeten, Wilde Zwaan, Grauwe en Kolganzen

Naast dit spektakel zit er nog andere vogels op het meer natuurlijk. Zo zien we tientallen Brilduikers, vinden we één Wilde Zwaan. Op de foto’s thuis zie ik ver achterin nog een aantal Wilde Zwanen achter de Zeearenden. zitten Een heel vlot Meerkoeten drijft in een baaitje.

Brilduikers (mannetjes) en één van de twee Zeearenden vliegt over de Brilduikers, die niet erg onder de indruk zijn

Verder ook Fuut, Grauwe Gans, Kolgans, Zilvermeeuw, Kokmeeuw, Krakeend, Kuifeend, Tafeleend, Wintertaling, Knobbelzwaan en Grote Zilverreiger. En zo stappen tegen 15:45 weer in de bus om naar Linum door te rijden. Daar willen we tegen 17 uur op onze plek aankomen zodat we ons rustig kunnen instellen op wat ons te wachten staat.

Linum

Kraanvogels  op de velden onderweg naar Linum, paartje met jong(bruine kop) en Trompetterende exemplaren!

Onderweg stoppen we nog een paar keer bij groepen Kraanvogels op het land. Hoe dichter we bij komen hoe groter de groepen.

In de richting van de ondergaande zon krijg je er mooie kleuren bij

We komen op tijd aan en er staan nog maar een paar auto’s, maar het wordt al snel drukker. Iets na half zes komt de eerste groep Kraanvogels over gevlogen. Daarna gaat het snel. Ook grote groepen voornamelijk Grauwe Ganzen zoeken hun slaapplaats op en vliegen voorbij.

Kraanvogels met de zon van onderen, sommigen staan dichter langs de weg. Aan de andere kant komt de maan tevoorschijn

We hebben wel geluk met dit mooie weer, de lucht kleurt mooi oranje en met het geluid van de kraanvogels is het helemaal Zen 😊. Naarmate het donkerder wordt, komen er meer groepen overgevlogen, soms ook op grotere afstand richting het dorp, dat komt waarschijnlijk omdat de wind ze een beetje die richting op blaast. Het blijft altijd lastig een goede plek uit te kiezen omdat de vogels over een heel breed front, en ook nog eens van alle kanten aan komen vliegen.

Nog even wachten en dan komen de Kraanvogels massaal! En als afsluiter van deze mooie dag lekker eten en drinken in het restaurant

Rond 18 uur is het helemaal genieten dan komen er in één keer duizenden tegelijk over, je weet niet waar je moet kijken. Af en toe hoor je een hoog piepje van een jong tussen het getrompetter door. Er worden veel foto’s en filmpjes gemaakt! En als aan de ene kant de zon neerdaalt komt aan de andere kant de maan tevoorschijn. Om 18:20 komt er nog een tweede grote golf Kraanvogels over, maar dit keer boven het dorp langs, voor ons het sein om ook maar eens die kant op te trekken naar het restaurant.

Daar nemen we een heerlijke maaltijd, in deze tijd van het jaar hebben ze allemaal pompoen gerechten op het menu, waar menig deelnemer zich te goed aan doet, met een bijpassend drankje. Daarna moeten we nog een uur rijden naar de accommodatie in Lochow. Onderweg zien we nog een Vos langs de weg staan.

We pakken de bus uit in het donker en brengen alles naar onze slaapkamers. Als laatste nemen we nog even snel de lijst door en komen vandaag op 66 soorten waarvan 25 nieuwe. We duiken daarna lekker ons bed in, moet lukken met het Kraanvogelspektakel nog op het netvlies!

Donderdag 17 oktober

Na het ontbijt hebben we een afspraak bij het informatiecentrum van de Grote Trap, waar Henrik ons een leuke en interessante lezing presenteert over het project ter bescherming van de Grote Trappen in Duitsland.

Grauwe Gors bij de bus op het hek, Blauwe Kiekendief jagend vrouwtje en de Buizerd heeft het aan de stok met een Bonte Kraai

Om 9 uur komen we er aan, als we uitstappen zien we aan de overkant een paar Reeën in het land en daar boven vliegen Rode Wouw en Raaf. Op het land zien we een hele grote groep kleine vogeltjes, helaas hebben we geen tijd om te kijken met een telescoop wat het is. Ik maak een paar foto’s en daarop zie ik later in ieder geval Vinken, Graspiepers en Kepen. Op het hek vlakbij zit een Grauwe Gors.

Informatiecentrum met de interessante lezing

De lezing wordt door alle deelnemers als zeer interessant en leuk ontvangen, en in het centrum zelf staan ook veel opgezette dieren die hier in deze omgeving voorkomen. We bedanken Henrik en gaan daarna naar een van de twee kijkhutten toe op zoek naar de Grote Trap.

Na de lezing zijn de kleine vogeltjes buiten helaas verdwenen. Wel jaagt er nu een vrouw Blauwe Kiekendief en zit er een Rode Wouw op een paaltje. Nu hebben we al wel gehoord dat er de laatste tijd bijna geen Grote Trappen zijn te zien vanuit de hutten, dat is voor mij voor het eerst in vier jaar dan. En inderdaad we vinden ze helaas niet.

Langs het pad naar de hut toe rijdend, zien we een struik waar een stuk of zes Grauwe Gorzen op zitten. Vanuit de hut wel veel Reeën, en enkele Rode Wouwen en een Blauwe Kiekendief worden goed gezien. Wat ver weg op het land wordt ook een Smelleken ontdekt. Als er weer een vrouw Blauwe kiekendief aankomt zie je dat er minimaal honderd Veldleeuweriken opvliegen en elders weer neerdalen. Ook een aantal Buizerds en Bonte Kraaien zijn hier te zien.

Zwermen Veldleeuweriken, bij de 1e plek zien we de eerste twee mannetjes van de Grote Trap

We hebben twee plekken gekregen waar we ook kunnen gaan zoeken naar de Grote Trappen. Het is een kwartier rijden naar die plek. Daar lopen we een stuk naar achteren waar het terrein wat ruiger is. En ja hoor daar is het raak, er lopen daar twee mannetjes Grote Trap, net te zien achter een rietkraag, maar ze zien ons helaas ook en gaan honderd meter verder zitten en foerageren daar rustig verder. We hebben ze in ieder geval nu gezien. Op het zwarte land zie je ook een aantal Buizerds zitten, één ervan is een Ruigpootbuizerd. We gaan nu kijken bij plek twee, langs een hele drukke weg(nr.5) moeten we bij zijweggetjes zoeken. Bij de eerste stop geen Trappen maar wel een groep Kraanvogels die er neerdaalt.

Een aantal Grote Trappen nog te zien hoog op de rand van het veld

We rijden iets verder en ik herken de plek van verleden jaar, toen vond ik daar niets. Maar als ik de bus ik de berm parkeer zie ik al direct aan de bovenkant van het land Grote Trappen lopen. Een stuk of 20 schat ik, maar ze verdwijnen langzaam naar achteren helaas. maar Geweldig dit!

Allemaal nieuwsgierige nekjes boven het gewas uit, hier negen stuks te zien!

Ik loop even naar de weg toe en kijk naar de overkant en daar zie ik ook veel nekjes boven het groene gewas uitsteken. Ik loop snel naar de groep terug en een van de deelnemers roept ook op dat moment al dat er daar nog meer lopen. Ze zijn nog mooier te zien daar.

De Grote Trappen zijn prachtig te zien!

We stappen snel in de bus en steken de drukke weg over en stoppen op het rustiger weggetje langs de kant en kunnen daar prachtig de Grote Trappen bekijken. Iedereen geniet echt van deze geweldige vogels en ook zo mooi te zien! Zelf heb ik ze hier nog nooit zo goed kunnen bekijken, zeker een 10-tal zitten er, allemaal (jonge) mannetjes. Op de achtergrond zie je Rode Wouwen cirkelen.

De kleuren van de vleugels vallen mooi weg tegen de herfstkleuren van de bomen op de achtergrond

En na dit geweldige moment is het tijd om onszelf te trakteren op koffie met taart en rijden we naar de Backwahn bakkerij toe. Ook onze derde hoofdsoort van de reis hebben we nu mooi gezien! Het is er altijd druk bij deze bakker en dat is ook niet voor niets, een dik stuk taart met een grote kop koffie voor net iets meer dan 5 Euro. Kom daar nog maar eens om in Nederland 😊

Iets lekkers uitzoeken, plas bij Beetzsee en de witte koeien daar, Grote Lijster

Na de taart rijden we naar een andere plek waar we tussen enkele plasjes door kunnen lopen in de omgeving bij Beetzsee. Waar hier in de omgeving veel Visarenden broeden, laat zich er nu geen meer zien, allemaal al richting het zuiden vertrokken. De wandeling is op zich prettig, maar veel vogels zitten er nu niet. Je ziet wel de knaagsporen van Bevers. En we zien nog wel een Grote Lijster in een boom en wat Vinken. Een kudde witte koeien staart ons aan.

Daarna rijden we terug naar onze accommodatie, zodat we daar wat rond kunnen lopen voor degene die dat wil. Een Grote Bonte Specht zit vlak bij de huisjes. Zelf loop ik met twee andere deelnemers het dorpje uit naar de Witzker See in de hoop nog een Visarend te vinden.

Visarendnest is leeg, ze zijn vertrokken, Grote Bonte Specht, riviertje wat langs het dorp loopt en een paar Grote Parasolzwamen in het veld

Als we daar aankomen vliegen de Kolganzen over ons heen en zit er in een boom een hele witte Buizerd die opvliegt. Ook een aantal Aalscholvers in de bomen. Op het meer zie ik een Bever zwemmen naar de kant toe. De zon zakt langzaam naar beneden en het licht wordt mooier, maar fotograferen is lastiger. Ik zie de Bever weer terugkomen en die zwemt wat heen en weer, de andere deelnemer kan het nu ook zien als we bij een hoogzitje over het riet kunnen kijken. Ook zie ik over het meer een IJsvogel strak boven het wateroppervlak scheren.

Bever middenop het meer(zie pijl) inzet zelfde Bever aan de kant, Spreeuwenzwerm(duizenden) zoeken slaapplaats in het riet

Verderop een heel eind weg zie ik een roofvogel op een tak zitten, ik maak er een paar foto’s van, niet goed scherp door het slechte licht en de afstand, maar het lijkt me in eerste instantie toch een Visarend. Helaas moet ik zeggen dat ik thuis de foto’s beter kan bekijken en blijkt het toch waarschijnlijk dezelfde witte Buizerd te zijn. In het riet zitten ook een mannetje Roodborsttapuit.

Witte Buizerd, waarvan ik van veraf eerst dacht aan een Visarend(wens der gedachte 😊), Zwarte Specht en de Maan die opkomt aan de andere kant 

Het is echt genieten van de zonsondergang op deze plek vandaag. Ook de Spreeuwen zoeken een slaapplek en verdwijnen in de rietkraag. En als we van de hoogzit weglopen terug naar de accommodatie vliegt ons nog een Zwarte Specht voorbij. En waar de zon ondergaat komt aan de andere kant de prachtige maan op, waar even een Grote Zilverreiger voorlangs vliegt. Als laatste komt er nog een grote groep Kraanvogels aangevlogen, waarvan ik er een paar zie afdalen bij het meer en daar gaan slapen, maar de meerderheid vliegt door.

En met deze adembenemende zonsondergang is het tijd voor een borrel

Een andere deelnemer die het rondje om het bosmeer heeft gelopen heeft daar een poetsende Bever gezien met daarboven een IJsvogel zittend.

En even na 18 uur lopen we het dorp weer in en bereiden we de maaltijd voor in de huisjes. We genieten nog lang na van de mooie momenten van vandaag, en vergeet niet ook de zon was er weer goed bij, wat een geluk! We komen vandaag op 52 soorten waarvan 8 nieuwe.

Vrijdag 18 oktober

Vandaag staat een route door de omgeving op het programma, waarbij we een paar leuke plekken aandoen. Na het ontbijt rijden we eerst nog even naar het meer de Witzker See toe waar we gisteravond geëindigd waren. Om meer zekerheid te krijgen of we nu wel of niet een Visarend hebben gezien. Een aantal deelnemers loopt erheen, en wij rijden er met de bus naartoe.

Zeearend, Rode Wouw, plek twee aan de Witzker See met Bever prenten in het zand

Een paar Reeën gaan er vandoor en de witte Buizerd zit er weer. Wel vliegt er net een Zeearend weg uit de boom. En in een andere boom zit een Rode Wouw naar ons te kijken. Helaas geen Visarend dus. Kraanvogels en Kolganzen trekken voorbij. De Kraanvogels die op het meer gingen slapen zijn al weer vertrokken.

We rijden daarna door met zijn allen naar een andere plek aan het zelfde meer. Daar zitten Krakeenden, Wilde Eenden, Kuifeenden, Futen, Aalscholvers, Knobbelzwanen, Kokmeeuwen en Bonte Kraaien in de bomen. In het riet worden Baardmannetjes gehoord. In de modder zijn prenten van Bever zichtbaar.

Twee Toendrarietganzen(links) en Grauwe en Kolganzen(rechts)

Als we aan de route zijn begonnen zien we op een veld onderweg veel Ganzen, naast de Grauwe Ganzen, zitten er ook Kolganzen en Toendrarietganzen tussen. En een Rode Wouw komt overvliegen. Een stuk verder lopen twee Kraanvogels in het land.

Rode Wouw, Kraanvogel, vogelkijkhut en Grauwe Gors

We komen bij de eerste kijkplek aan, een kijkhut met overzicht over natte graslanden, althans in het voorjaar. Nu dus minder nat. Maar op de plek waar nog wel water staat staan heel erg veel Kraanvogels, velen nog met de kop in de veren te rusten, totdat er een zeearend overvliegt. Op een boomtak in het land zien we een Roofvogel zitten, als we goed kijken komen we op een Havik uit.

Grote groep Kraanvogels vanuit de hut te zien, zijn alert want er vliegt net een Zeearend over hun heen

We rijden verder naar een volgende stop en zien onderweg een Klapekster vanuit de bus. Op het draad zit een Grauwe Gors. We parkeren de bus en lopen langs het slootje naar een kijkhut. In de sloot zien we een Beverrat heel erg mooi. Eén van de meerdere Beverratten die we in dit gebied zien!

Geelgors(vrouw), Grauwe Gorzen in struik, slootje waar Beverratten zwemmen em kijken naar de Kraanvogels. Onder de Beverrat die mooi dichtbij langs zwemt!

Erg veel ganzen zitten overal. In de lucht een grote groep Kieviten. In de hut zat een opgesloten Ringmus, nadat deze zijn vrijheid terug krijgt kijken we vanuit de hut. Krakeenden, Smienten en Wintertalingen zitten naast de Beverratten op de slootjes.

Grote groep Kieviten gaan de lucht in

In de bosjes een aantal Ringmussen en een Geelgors. En als we naar de bus terug lopen weer een struikje met zes Grauwe Gorzen erin, en op het bouwland vliegen veel Veldleeuweriken telkens even op.

De Kraanvogels waar we naar kijken komen prachtig mooi over ons heen!

Bij de bus komt nog weer een groep Kraanvogels over ons heen, ze cirkelen telkens rondjes om ergens de daling in te zetten, helaas cirkelen ze net iets te ver weg uit ons zicht. Een Buizerd zit op de uitkijk.

Zeearend, Beverratten op en langs het water, Buizerd

Bij een bruggetje stoppen we ook nog even. Hier ook weer een aantal Beverratten in het water en aan de kant. Als alle ganzen de lucht in gaan zien we de boosdoener, een Zeearend zorgt voor deze onrust. Even later komt er ook nog eens een Smelleken voorbij en daarna een Torenvalk.

Gülper See

We komen aan bij de Gülper See en lopen daar naar de kijkhut toe om daar eerst onze lunch te nuttigen. Een Zeearend vliegt meteen op uit de bomen naast de hut, en zorgt ook hier voor de nodige onrust waarbij veel watervogels opvliegen in de baan waar de Zeearend overkomt. Grappig om te zien, de rest blijft rustig op het water zitten. Bij binnenkomst ligt er een Ruige Dwergvleermuis op een bankje. Op het water zitten weer erg veel watervogels, waar het in dit voorjaar zeer rustig was.

De vogelkijkhut, Zeearend die naast de hut uit boom opvliegt, Brandganzen en Pijlstaart(man),  Ruige Dwergvleermuis op bankje

Grauwe Ganzen, Kolganzen en nu ook een aantal Brandganzen en Toendrarietganzen. Als eenden: Krakeend, Wilde Eend, Slobeend, Wintertaling, Smient, Pijlstaart, Brilduiker en Kuifeend. Ook Fuut, Meerkoet, Aalscholver, Blauwe Reiger, Grote Zilverreiger, Knobbelzwaan en Grote Zaagbek.

Zilverplevier, Smienten, Kol en Toendrarietganzen en Torenvalk

Langs de kant afspeurend ontdek ik een onverwachte Zilverplevier tussen de Kieviten. Een andere Zeearend doet nog eens een extra rondje over het meer, totaal zitten er nu drie Zeearenden.

(Foto1 @Juranca Herlaar) Vlak bij de 2e afgesloten hut zie je het meer nog vol zitten met watervogels! en ook hier nog eens een andere Juvenile Zeearend op bezoek

Na deze mooie plek waar veel te zien is gaan we nu via de plek waar we gisteren de Grote Trappen mooi zagen naar de kijkhut nummer 2 toe, waar normaal de Grote Trappen lopen.

Kraanvogels op akker en rechts ouders met jong(bruine kop) in hun midden

Onderweg weer prachtig Kraanvogels op de akkers. En bij de plek aangekomen waar we nu vanaf een andere kant komen aanrijden hebben we geluk. De Grote Trappen zitten weer in het groen, zeker een stuk of dertig zijn er te zien. Aan de andere kant op het kale land loopt nu niets.

De mooie groep Grote Trappen in lang lint verspreid over het land

Vanuit een slootje langs de weg kunnen we met de zon in de rug nu wat betere foto’s maken van de Grote Trappen. Het verkeer raast wel voor onze neus langs en het is ook druk, oppassen dus!

De Grote Trappen

Het is weer net zo genieten als gisteren en de Grote Trappen storen zich niet aan ons, vanuit een droge sloot of achter de bomen staand kunnen we ze langdurig mooi bekijken.

Totaal overzicht met diepte en hoogte in het landschap

Een half uur rijden komen we bij de uitkijktoren 2 uit bij het Grote Trappen gebied. Als we de bus uit stappen vliegt er een mannetje Blauwe Kiekendief prachtig rondjes langs ons heen. De vogel zorgt er ook voor dat de Veldleeuweriken telkens de lucht in gaan.

De onrustige Veldleeuweriken

Op het veld zit een mooie witte Buizerd en in de lucht hangt er ook eentje te bidden. Houdt deze ook op een "gewone" Buizerd. Meerdere Bonte Kraaien vliegen er ook rond.

Bonte Kraai, Blauwe Kiekendief man en vrouw en "gewone" biddende Buizerd

Vlak voor de hut geeft op een gegeven moment een rode Wouw een prachtige vliegshow weg en gaat voor ons op het land zitten. Wat een prachtvogel is dat toch! Hij blijkt ook gering te zijn.

De Rode Wouw die een geweldige show geeft vlak voor ons, dat is echt genieten!

Iets verder weg is ook nog een vrouw van de Blauwe Kiekendief aan het jagen. Er lopen ook 10-tallen Reeën in het gebied rond. In de bosjes zitten ook Tjiftjaf en Grauwe Gors. Maar geen Grote Trappen hier dus deze keer.

Jagende Rode Wouw op de achtergrond de 1e Kijkhut( foto @Juranca Herlaar), Rode Wouw die voor de tracktor uit blijft vliegen voor vluchtende prooien

Terug bij de accommodatie lopen we met een paar deelnemers naar het bosmeertje om ook te kijken of we de Bever en/of IJsvogel nog te kunnen zien. We horen wel de Groene Specht en de Zwarte Specht roepen, maar de net eerder genoemde twee soorten laten het afweten. Er zit nog wel een Grote Bonte Specht in de top van een denneboom te alarmeren.

Grote Bonte Specht, bosmeertje en de laatste Kraanvogels van vandaag zoeken een slaapplaats

En zo eindigen we deze mooie dag en gaan naar de huisjes toe om later een lekkere maaltijd te nuttigen en de lijst daarna bij te werken. Als laatste groet vliegen er nog drie Kraanvogels in stilte over. Vandaag stopt de teller op 62 soorten waarvan 5 nieuwe.

Zaterdag 19 oktober

Vandaag is de laatste dag en gaan we terug naar Nederland. Na het ontbijt pakken we alles in en stappen rond 9 uur in de bus. Een aantal deelnemers waren nog even naar met bosmeer gelopen. De Bever is niet gezien, wel een IJsvogel met een visje in de bek, en een andere deelnemer zag een Taigaboomkruiper. Ook de Groene specht is gehoord. We rijden eerst naar een uitkijktoren aan de Strengsee.

Kraanvogels onderweg

Vlak voordat we er aankomen zijn er weer veel Kraanvogels van dichtbij te bewonderen op een veld. Naar de uitkijktoren is het 500 meter lopen. Halverwege heb je in een doorkijk al een aardig uitzicht op het meer, en naast de vele ganzen en eenden, zwemt er ook een paartje Grote Zaagbek.

Taigaboomkruiper (foto @ Caroliene Tip), Kraanvogels, Kijkhut bij Strengsee en paartje Grote Zaagbek

Vanaf de toren veel Grauwe Ganzen en Kolganzen. Wat ook opvalt hier veel Tafeleenden en Slobeenden deze keer, naast Kuifeend, Wilde Eend, Krakeend, Smient en Wintertaling. Jammer genoeg hebben we nu niet genoeg tijd om het meer goed af te speuren, maar net als in de Gülper See zit het vol met watervogels. Zelf was ik hier ook nog nooit geweest en wilde wel even zien of dit interessant was, nou dat is het zeker.

Wandelen naar de Kijkhut en van daruit kijken over de Strengsee, een vlot vaart voorbij over verbindingskanal naar Rietzer See(foto @Hiltje Kamminga)

Hiltje was bij de bus in de buurt gebleven omdat alle bagage erin zit. Zij kon tot het bruggetje lopen en zag daar nog prachtig een IJsvogel. In de lucht nog een Rode Wouw en Buizerd in de buurt.

We rijden nu door naar Reckahn Pounds, een vaste plek waar ook altijd wel iets leuks te vinden is. Googlemaps stuurt ons er naartoe via een rare weg als we daar in de buurt zijn, hij komt in een loop terecht. Voor het laatste stukje pak ik de tomtom er maar weer even bij en dan rijden we op de juiste manier het gebiedje binnen.

Een gigantisch aantal Grote Zilverreigers op een plasje

Op de eerste plas waar we net voorbij rijden zitten bij elkaar zo’n 150 Grote Zilverreigers, zo veel heb ik er hier nog nooit gezien, meestal een paar. Maar geweldig gezicht! Een paar Blauwe Reigers zitten er tussen. Ook zitten er een paar Pijlstaarten op het water en een paar jonge Futen nog half in streeppak. Boven ons vliegt een Rode Wouw.

Kijken naar de Grote Zilverreigers, jonge Fuut en Rode Wouw

Beetje ingezoomd op de Grote Zilverreigers, links heeft er een een visje te pakken!

De deelnemers lopen een lang pad af waar ik ze dan aan de andere kant weer oppik. Een Zwarte Specht hoor ik roepen. En aan de andere kant aangekomen eten we nog even een broodje met koffie. En net het moment dat het eigenlijk al voorbij is komt er nog een hele groep Kraanvogels aangevlogen te trompetteren.

Nog even een kop koffie voordat we terug rijden, maar dan komt er nog een hele groep Kraanvogels over, boom met tonderzwammen

Nu zei Reinier, die verleden week deze reis begeleide dat ze toen landen hier. Ik ren nog even een stukje over de dijk waar ik vrij uitzicht heb en zie inderdaad de vogels neerdalen in de verte. En ja ik stel dan toch voor om het kleine rondje even terug te rijden wat ik alleen had gedaan, wie weet zitten ze daar ergens?

Ze vliegen naar achteren, Ruigpootbuizerd loopt op de grond

Een potentiële plek waar ik ze wel eens vaker heb gezien afgelopen jaren zitten er slechts twee, maar er loopt ook een Ruigpootbuizerd te jagen door het gras. En als we terugrijden naar waar ik het eerste gestopt was en iedereen is uitgestapt zien we inderdaad dat ze daar allemaal staan.

De hele groep is neergedaald

En een beter slot kunnen we ons niet wensen, we genieten nog even en maken nog wat foto’s. Hier vliegen ook nog een aantal Staartmezen voor onze neus langs en hoor je een Boomklever roepen. Daarna gaan we vervolgens onderweg naar Nederland.

En na het Kraanvogeltoetje, stappen we nog een keer in maar nu rijden we wel door!

We eindigen vandaag met 49 soorten waarvan nog 1 nieuwe. 

Een dikke 5 uur later komen we aan in Deventer, nadat de eerste twee al weer net over de grens waren uitgestapt. In Deventer stapt slechts 1 deelnemer op de trein. We drinken even een kop koffie en eten een frietje en rijden richting Groningen, waarbij we in Assen een volgende deelnemer uit laten stappen.

Op het hoofdstation in Groningen stapt de volgende op de trein en met zijn vieren rijden we naar mijn huis toe waar de Groningers uitstappen. De bus komt Rikus later ophalen omdat hij morgen terug komt uit Polen. 

Terugkijkend mag ik wel zeggen dat we een mooie reis gehad hebben en veel hebben gezien. Ook een geluk dat het eigenlijk de hele week mooi weer geweest is, aardig wat zon en weinig tot geen regen, en dat in de herfst. Ook de eerste reacties via WhatsApp na thuiskomst spreken boekdelen, iedereen heeft genoten zo te horen!

Het totaal aantal van verschillende vogels wat we gezien hebben is gekomen op 102, een mooi aantal voor deze tijd van het jaar.

Voor de volledige Waarnemingenlijst vogelreis Duitsland/Polen: Havelland en Oderdelta hier in (PDF formaat) of (Excel formaat)

Wilt u ook wel eens zo'n mooie reis mee beleven, kijk dan bij Agro Natura voor informatie en opgave:

Website: https://agronatura.nl/duitsland-polen-grote-trap-zee-arenden-en-kraanvogels

Hieronder nog een paar foto's in extra groot formaat

Zeearend

Rode Wouw